Kars Mİllİ İslam Şurasi ve Cenub-i Garbİ Kafkas Hükümetİnİn tarİhçesi 3 KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK
Kars Mİllİ İslam Şurasi ve Cenub-i Garbİ Kafkas Hükümetİnİn tarİhçesi 3
KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK
TARİH ARAŞTIRMACISI YAZAR, ŞAİR SULTAN AYDIN’IN “KARS MİLLİ İSLAM ŞURASI VE CENUB-İ GARBİ KAFKAS HÜKÜMETİNİN TARİHÇESİ (3)” YAZISI
CENUB-İ GARBİ KAFKAS HÜKÜMETİ PARLEMENTOSUNUN BASILMASI, HÜKÜMETİN YIKILIŞI VE TEPKİLER
Preston 13 Nisan 1919 Cumartesi günü öğleden sonra saat dört’te Meclis-i Milli binasına, birkaç askerle birlikte geldi.
Bu sırada dışarıda İngiliz askerleri zırhlı birliklerle parlemento binasının etrafındaki cadde ve sokakları tutmuşlar. Cenub-i garbi Kafkas Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Cihangiroğlu İbrahim bey bazı hükümet üyeleri mebuslar ve güvenlikler tevkif edilmişlerdir.
O akşam saat 6:30 da Gümrü’den Ermeni askerlerini taşıyan trenin gelmesini müteakiben, Tiflis’e sevk edilmişlerdir. Tiflis’den Batum yolu ile İstanbul’a ve daha sonra da Malta’ya gönderilmişlerdir.
SÜRGÜN EDİLEN ŞAHISLAR
Cumhurbaşkanı: Cihangirzade İbrahim Bey, Harbiye Nazırı: Cihangirzade Hasan Han Bey, İaşe Nazırı: Yusufzade Yusuf Bey, Adliye Nazırlığı Müşaviri: Cihangirzade Aziz Bey, Kars Valisi: Alibeğzade Mehmet Bey, Polis Umum Müdürü: Mamiloğlu Tavhudiddin, Kars Polis Komiseri: (Camadanlı) Salahoğlu Musa, Posta ve telgraf Müdürü: Mehmetzade Muhlis, Parlemento Azasından(Rus Temsilcisi Mebusu(polonez)): Simon Reçinski, Vayyades Stephan, Parlemento Azasından Rum Temsilcisi Mebusu: Pavlo Çamuşov, Dahiliye Nazırı: Ali Rıza Bey. (Dahiliye Nazırı Ali Rıza Bey Batum’da sorgusu yapılırken kaçmayı başarmış ve Kağızman’a gelerek mücadeleye devam etmiştir.
13 Nisan 1919’da General Davie vilayatte sıkı yönetim ilan etti. Preston ise eski Hükümetin birkaç üyesine çağrıda bulunarak geçici bir idari konsey oluşturmalarını istedi.
14 Nisan’da resmen toplanan yani Şura 6 Türk, 1 Rum ve 1 Rus (malakan) üyeden teşkil edilmişti.
KUKLA ŞURA ÜYELERİ
1- Doktor Esad Bey (Cenub-i garbı Kafkas Hükümeti Meclis Başkanı, (Dönme) Mahmut Hidayet Bey, Dr. Canbolat Bey, Gümrülü Sultanbeyoğlu Haşim (pekinsel), Şöregel Aküzüm Köylü Esedullah (Aküzüm), Yani Gazili Hayrullah (Dağlı), Meşedi Samed Ağa,
2- Poskov’un Çavaskal Köyünden Arif ağanın oğlu Aziz Bey, Kukla Saranın Reisi Meşhedi samed Ağa, yardımcısı Dr. Esad Bey, Sekreter (Katibi Umumi) de Sultan Bey Oğlu Haşim Bey idi.
3- 21 Nisan 1919’da General Osepyan 2000 kişilik Ermeni askerinin refakatinde ve arkasında da Kars’a sel gibi akan 50.000 kişilik Ermeni mülteci kafilesiyle Kars’a hareket etti. 24 Nisan’da Osepyan Kars’a girdi. 28 Nisan 1919’da Ermeniler İngilizlerden görevi devraldı.
Böylece Kars Ermenistan Cumhuriyeti ile birleşmiş oluyordu.
Kars milli şura Hükümeti 13. Nisan 1919 da (İngilizlerin tarafından Hükümet erkanını yakalayıp MALTA’ya sürmesiyle) Ermeni General Ojebyan askerleriyle birlikte Kars’a girerek, Taşnak ermenilerinden Genaral Korgonof Hükümet mekanına (vali olarak)geçti.
Bundan bir hafta sonra da Ermeni mezalimi başladı.. Vali Korgonof ve General Opesyon preston Nezaretinden kurulan kukla Şüra İdaresi 30 Nisan 1919’da lağvedildi.
Merkezi Hükümet yıkıldıktan sonra Batum’dan Nahçıvan’a kadar olan bölgede bulunan Türk ve Müslüman ahali, “MİLLİ ŞÜRA” Hükümetleri şeklinde teşkilatlanarak, “İSTİKLAL ve HÜRRİYET” mücadelesine devam etmişlerdir.
KURULAN ŞÜRA HÜKÜMETLERİ
Nahçivan Şürası: (Aras Türk Cumhuriyeti), Kulup (Cranluca) Şurası: Pozat Köylü bekir Bey Şürası: Oltu Hükümeti Muvakkatası: Akbaba Şürası: Çıldır Milli Şürası: Allahü Ekber dağlarında teşkil edilen şura Batum’da Seda-yı Millet Gazetenin etrafında toplanan Batum İslam Cemiyeti Aşağı ve yukarı Acara’da ve Çürüksu’da Acara İslam Cemiyetinin hakim olduğu Şüra Hükümeti. Artvin, Ardanuç ve Şavşad’da da teşkil edilen Şürai Hükümetleri. 11-Orta-Kale kasabasında Cenub-i garbi Kafkas Hükümeti Dahiliye Nazırı Ali Rıza Bey tarafından kurulmuştur. – İhtilaf Devletlerinin Türk ve İslam kanı akıtılması karşısında, İnsan Hakları evrensel Beyannamesini ve o günlerde gündemde olan Wilson prensiplerini de hiç sayarak adeta kulakları sağır, gözleri kör olmuştu.
30 EKİM 1920 KAZIM KARABEKİR PAŞA KOMUTASINDA KARS’IN EBEDİ KURTULUŞU.
MİLLETİN VE TARİHİN HAKKI OLAN HAKİKATI BERABER GÖMMEK FECİ BİR CİNAYETTİR. HER İŞİN EVVELA HAKİKATINI ÖĞREN,SONRA MÜNAKAŞASINI YAP.BİRİNCİSİ VİCDANINA İKİNCİSİ SECİYE İRFANINA DAYANIR.ÇÜNKÜ YANLIŞ BİLGİ FELAKETİN KAYNAĞIDIR. (KAZIM KARABEKİR PAŞA)
1-Yrd Doç. Dr. Ahmet Ender Gökdemir Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi CENUB-İ GARBİ KAFKAS HÜKÜMETİ Ankara 1998
2-Prof Dr İsmail Kayabalı –Cemender Aslanoğlu Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü aylık dergisi 126 Nisan 1973
3-Cemender Aslanoğlu Türkiye Anıtlar Derneği Yayınları 5. Sayı 40.yıl armağanı 1946-1986 Kars Şehitleri Mehmetçiğimiz
4- Fahrettin Erdoğan Türk Ellerinde Hatıralarım Kültür Bakanlığı yayınları 1998 Ankara.
5-Prof Dr. Mehmet Fahrettin Kırzıoğlu Kars tarihi 1.Cilt ,
6-Kırzıoğlu Edebiyatımızda Kars 2.Kitap ,
7-Kars İli Tarihi , Milli Mücadelede Kars,
8-Cenubi Garbi Kafkas Cumhuriyeti.(Cihangiroğlu İbrahim Aydın Bey)
YAZI DİZİSİ SONA ERMİŞTİR.
(BA-BA-S) GAZİ KARS (KHA) / KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK
