Tarihin Altın Sayfası 29 Eylül 1855 Kars Zaferinin 166. Yıldönümü KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK
Tarihin Altın Sayfası 29 Eylül 1855 Kars Zaferinin 166. Yıldönümü
KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK
Tarih Araştırmacısı Yazar Sultan AYDIN’ın, “Tarihin Altın Sayfası 29 Eylül 1855 ‘Kars Zaferinin’ 166. Yıldönümü” yazısı:
TARİHİN ALTIN SAYFASI 29 EYLÜL 1855 “KARS ZAFERİNİN” 166.YILDÖNÜMÜ
BEN GAZİ KARS BENDE ŞEHİTLER YATAR
Tarih, birçok meydan savaşlarını kaydetmiştir.
Tarih yiğitlik ve kahramanlık gösterenlerin, yaşamaya hak kazananların tarihidir.
Tarihte Anadolulun hiçbir yeri ‘’ KARS’’ kadar çok savaşa sahne olmamıştır.
Tarihte Hiçbir ilde, Kars şehitleri kadar şehit vermemiştir.
Tarihte Kars’lı kadar gazi, Kars’lı kadar şehit hiçbir ile nasip olmamıştır.
Kars ili ve Anadolu tarihinin, başka bir tabirle Türk tarihinin bir başlangıcı, bir çeşit özeti olarak görünür.
Büyük Selçuklu sultanı Alparslan 16 ağustos 1064 te Anı şehrini ve kars’ın fetih edişiyle savaş meydanı olmuştur;
Tarihte Selçuklu ve Osmanlı dönemi savaşları daha çok ilimizde geçmiştir.
PROF.DR.M.FAHRETTİN KIRZIOĞLU’NUN “1855 KARS ZAFERİ “KİTABINDAN TÜRK- RUS SAVAŞLARI
29 EYLÜL 1855 CUMARTESİ GÜNÜ YEDİ BUÇUK SAAT SÜREN ÇOK KANLI BİR TÜRK-RUS CENGİ VE “BÜYÜK KARS ZAFERİ” Nİ KAZANMIŞIZ.
BAŞKUMANDAN VASIF PAŞA’NIN KARS ZAFERİ HAKKINDAKİ İLK TAHRİRATI
29 Eylül 1855 Kars Muharebesi ve Kars Zaferimize ait Müşir’in hemen o gün yazıp Erzurum üzerinden “Seraskerlik” (Harbiye Nezareti) makamına gönderdiği “tahrirat”
BÜYÜK-KARS ZAFERİ’Nİ KAZANAN ASKERLERİMİZ İLE KARS AHALİSİNİN DEVLETÇE MÜKÂFATLANDIRILMASI
Anadolu Ordusu Kumandanı Müşir Mehmet Vasıf Paşa’nın, 22 Muharrem 1272 (4 Ekim 1855) tarihinde yazdığı tahrirat’ın büyüklüğü anlaşılınca Kars Zaferi’ne en yüksek ve fevkalade ehemmiyet verilmiştir. Bu zaferi kazananlara verilen mükâfatlar ve muafiyetler ile “Tanzimat Türkiyesi”, elinden gelen en yüksek hassasiyeti göstermiştir.
Çağın en büyük üç devlet adamımızdan birisi olan Sadri’azam Ali Paşa’nın bu husustaki örnek sayılacak hizmetleri de, milli tarihimizde unutulur işlerden değildir.
SERASKER RÜŞTÜ PAŞA İLE BAŞVEKİL ALİ PAŞA’NIN KARS’TAKİ ORDU VE AHALİMİZİ MÜKÂFATLANDIRMAK İÇİN SULTAN MECİD’DEN MÜSAADE DİLEMELERİ
Kars Zaferi mutluluğu alındığının ertesi günü, İstanbul’da top atılarak şenlik yapılması için Padişaha arz-tezkiresi yazan Ali Paşa, ayni gün yazdığı başka bir tezkire ile de, Kars’taki gazilerimizi mükâfatlandırma hususuna izin istemiştir.
1855’TE KARS’TAKİ “ANADOLU ORDUSU”NA VE KARS’LILAR’A SULTAN MECİD’İN TEBRİK VE SELAMLARI İLE BÜYÜK MÜKÂFATLARI, KARS ŞEHRİ AHALİSİNİN ÜÇ YIL VERGİ VE ASKERLİKTEN MUAF TUTULMASINA PADİŞAHIN FERMAN VERMESİ, VEKİLLER HEYETİ’NİN ORDU VE AHALİMİZE TEŞEKKÜR MAZBATASI.
1- Üç Paşaya birer murassa’ (mücevheratla işlenıniş altna kabzalı) kılınç,
2- İki Paşaya Mecidiye Nişanı,
3- Kars Zaferi Madalyası yaptırılması,
4- Yararlığı görülenlere başkaca nişanlar,
5- Asker ve Kars ahalisini tebrik için iki Ferman,
6- Kars yerlilerinin üç yıl vergi ve askerlik hizmetinden muaf tutulması Emr-i Âlisi,
7- Kars Gazilerine Vekiller Heyeti’nin teşekkür mazbatası, gibi Vekiller Hey’eti/Hükümet Erkânı kararını arzeden yedi türlü mükâfat belirtilmiştir.
Gazi Kars, Anadoluda geçen Türk-Rus savaşlarının en kanlı bir muharebesinden de galip çıkmamızla 1855’te kazanılan Zafere uygun olarak, bu defa Devletimizden gördüğü yüksek takdir ve tebriklerle mükâfatın eşsiz örneğine erişmiştir.
(1855 KARS ZAFERİ GAZİLERİNİN DEVLETÇE MÜKAFANDIRILMASINI GÖSTEREN SADRİ’AZAM ALİ PAŞA’NIN ARZ-TEZKİRESİ).
Kars Zaferi’ni kazanan asker ve ahalimiz, bu zamana değin Osmanlı İmparatorluğunda görülmemiş ve bundan sonra da görülmeyecek en yüksek bir alaka ile Devletimizce mükfatlandırılmıştır. 1744’te, Hindistan ve Horasn Fatihi İran imparatoru Afşarlı Nadir Şah’a 75 gün karşı koyarak geri çekilmesiyle Anadolu’yu mutlak bir istiladan kurtaran şanlı Kars Kalesi, o zamandanberi “GAZİ” sayılıyordu.
KARS ZAFERİMİZ ÜZERİNE RESMİ’ DEVLET GAZETESİ «TAKVİM- VAKAAYİ»’ İN FEVKALADE KARS SAYISI.
RESMİ DEVLET GAZETESİNİN ÇIKAN FEVKALADE KARS SAYISI’NDAKİ YAZILAR.
PADİŞAH SULTAN ABDÜLMECİT HAZRETLERİ FERMANI’NIN ;
GÜNÜMÜZ TÜRK’ÇESİ
2.PARAGRAFINDA;”KARS HALKI TEK VÜCUT OLARAK, VATANLARI UĞRUNA CANLARININ SİPER EDEREK (CAN VEREREK) HİZMET EDİP, TARİHLERDE YAZILACAK BİR ZAFERİN ELDE EDİLMESİNDE ÖVÜNÜLECEK PAYLARI, KAT KAT HİSSELERİ VARDIR.
SAVAŞTAKİ HİZMETLERİNİ PADİŞAH OLARAK, AKLIMDA VE FİKRİMDE FAZLASIYLA TAKDİR EDİP, HEPSİNİ HÜKÜMDAR SÖZÜ VE HAYIR DUASIYLA ANIYORUM.”DİYEREK;
3.PARAGRAFINDA:”İŞBU ÖVÜNÜLMEYE SEBEP OLAN HİZMETİN (MÜKAFATI=ARMAĞANI) KARŞILIĞI OLMAK ÜZERE HARP SIRASINDA VE HARBİN BİTİMİNDEN SONRA 3 SENE SÜREYLE KARS HALKININ BÜTÜN VERGİLERDEN BAĞIŞLANDIĞI (VERGİ ALINMAMASINA) VE BÖYLE BİR SEBEPLE ASKERLERİN HİZMETİNİ KARSLILARIN YERİNE GETİRMİŞ OLMALARI BAKIMINDAN, KARS HALKININ 3 YIL ASKERE ALINMAMALARINA VE HARB SIRASINDA YARARLILIKLARI İSPAT OLUNANLARIN, HİZMETLERİNİN DERECESİNE GÖRE MADALYA İLE ÖDÜLLENDİRİLMELERİNE, BU YÜCE ZAFERİN KAZANILMASINDA KARS HALKI’NIN BÜTÜNÜNÜN,VATANINI, AİLESİ VE YAKINLARININ TECAVÜZDEN, HAKARETTEN KORUNMALARININ ESERİ, HÜKÜMDAR OLARAK DÜŞÜMCEMDE FAZLASIYLA TAKTİR EDİLEREK, KARŞILIĞININ ARMAĞANI(BERATI=NİŞANİ) OLMAK ÜZERE HEMEN YÜCE HÜKÜMDARINEMRİNE BAĞLI OLARAK, DÜNYADA ÖVÜNÜLECEK KARS MADALYASI’NA LAYIK GÖRÜLDÜLER”.DİYEREK;
4.PARAGRAFINDA: “EMREDEN MAREŞAL İLE BİR SANCAĞIN EN BÜYÜK İDARE AMİRİ SİZLER; BU DEĞERLİ, ÖNEMLİ VE ŞÖHRETLİ YÜCE EMRİMİ YÜZ YÜZE HALKIN KARŞISINDA OKUYUN.
BU KAZANILAN SAVAŞTA KARS HALKININ HİZMETLERİNİN,HÜKÜMDARLIĞIMCA TAKTİR EDİLDİĞİNİ, DEĞER VERİLDİĞİNİ, BU ZAFERİN BENİM DÜNYADA ÖVÜNMEME, GURUR DUYMAMA SEBEP OLDUĞUNU, BÜTÜN HERKESE İLAN EDİN, BİLDİRİN VE HABER OLARAK YAYIN.
YAYIN YAPIP HERKESE DUYURDUKTAN SONRA,KARS’LILARIN BÜTÜNÜNÜN, DOĞACAK ÇOCUKLARININ, OĞULLARININ VE TORUNLARININ (İFTAHAR ETMELERİ) ÖVÜNMELERİNİ SAĞLAMAK İÇİN MAHKEME SİCİL’LERİNE KAYDEDİLMESİNİ SAĞLAYIN.HÜKÜMDARLIĞIMIN YÜKSEK YETKİSİ VE GAYESİ İLE YÜCE HÜKÜMLERİN GERCEKLEŞMESİNİ HÜKÜMDARA YAKIŞACAK ŞEKİLDE ACELEYLE İŞE KOYULUP, BİTİRİN.”DİYEREK;
5 .PARAGRAFINDA;”ŞÖYLE BİLİNİZ Kİ MÜBAREK, SOYLU, TEMİZ, BÜYÜKLÜK VE YÜCELİĞİN (İFTİHAR NİŞANESİ) İŞARETİ OLAN KARS MADALYASI İLE BU İNSANLARA GÜVEN VERESİNİZ.
SEFER AYININ ORTALARINDA BU HAYIRLI SAVAŞA GİDENLERİN DEĞERLERİNİ YÜKSELTMEK İÇİN VE BU ELDEN EDİLEN ZAFERDEN DOLAYI ÖVÜNMELERİNİN DELİLİDİR.( BELGESİDİR ). TARİH 24 EKİM 1855 DİYEREK.
BUDAK KIRZIOĞLU, EMEKLİ MEB BAŞMÜFETTİŞİ(GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİNE ÇEVİREN)
1-100. YILDÖNÜMÜ DOLAYISIYLA 1855 KARS ZAFERİ, KIRZIOĞLU M. FAHRETTİN, IŞIL MATBAASI, 1955 İSTANBUL
2- BAŞBAKANLIK ARŞİVİ-DAHİLİYE 21557 SAYILI DOSYADAKİ “PUSLA”LAR.
3- BAŞBAKANLIK ARŞİVİ-DAHİLİYE 21636 SAYILI DOSYADAKİ “TEZKİRE”LER
4- BAŞBAKANLIK ARŞİVİ-NİŞAN VE MADALYALAR DOSYASI, 39 SAYILI “KARS MADALYASI”
5- MİLLİ KÜTÜPHANE, FERMANLAR DOSYASI
KANADA KARS’I
Kırım Savaşı sırasında 16 Haziran1855’te üçüncü defa Kars’ı kuşatan Ruslara karşı, 14 yaşından yukarı çocuklar bile “Gönüllü- Alayı’na” katılıp çarpışıyordu. Sivastopol General Muravyev kumandasında 54 binlik ordu ile 29 Eylül 1855 cebri hücümuna geçen Ruslar, yedibuçuk saat süren tabyalardaki kanlı muharebeler sonunda ağır bozguna uğrayıp, 20 bin zaiyat verdiler.
1855 Kars Zaferi’ni gören ve bunda emeği geçen Kanadalı General Williams raporlarında, İngilizler’den Albay lake ve Dr. Sandwithe dahi hatıralarında, kadınlı- erkekli Türklerin yurt konumundaki eşsiz kahramanlık nasıl yarattıklarını anlatmışlardır.
Müşir Vasıf, Korgeneral Kerim ve Williams Paşa’lara mücevherle süslü birer altın kılıç ile Mecidiye Madalyaları verdi.
Üzerinde “Kars Kalesi” resmi bulunan altın, gümüş ve bronz “Kars Madalyası” yaptırılarak, hizmeti geçenlere dağıtıldı. Şehre ve ahalisine “GAZİ” unvanı verilerek, Mahkeme Siciline (kütüğüne) yazdırıldı. Şehir halkı, üç yıl vergi ve askerlikten affedildi. Karadenizde İstanbul-Batum arasında iş1eyen yeni vapura”KARS” adı verildi.
İngiltere Kıraliçesi Victoria, General Williams’a “Kars Baroneti” ünvanını verdi. 1855 Kars Zaferi’nin tafsilatnı öğrenen Kanadalı General Williams’ın memleketi olan Ottawa’nın 25 mil güneyindeki Wellington kasabası halkı, öteki adaş kasabalardan ayırt edilmek üzere buranın adını değiştirmeyi görüşürken, “KARS” adını, şerefle benimsediler.
Fransızlar Paris’te, onbin figüranlı bir açık hava tiyatrosunda, General Williams’ın raporlarına göre. “1855 Kars Muharebesi”ni temsil ederek, Akdeniz’e çıkmayı gözeten Ruslar’ın burada, Türkler tarafından nasıl yenildiklerini canlandırdılar.
KAYNAKLAR
1-Prof.Dr. M. Fahrettin KIRZIOĞLU 1855 Kars Zaferi Işıl Matbaası 1955 İstanbul
2- Prof.Dr. M. Fahrettin KIRZIOĞLU Kanada Kars’ı Erzurum 1972
3- Türkiye ve Kars Atatürk Üniversitesi yayınları
4-Prof.Dr. M. Fahrettin KIRZIOĞLU Kars Tarihi 1. Cilt
5-Türk kültürü aylık dergisi 126/1973
6-Vedat AKCAYÖZ’ün Arşivi
7-Yıldırım ÖZTÜRKKAN ( Foto Çilem ) Fotoğraf arşivi
(BA-BA-S) GAZİ KARS (KHA) - KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK